Thảo luận về dự thảo chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số sáng 2/12, đại biểu Tô Ái Vang (Phó đoàn Cần Thơ) cho rằng cần đặc biệt quan tâm sức khỏe và tuổi thọ của nam giới Việt Nam hiện nay.
Bà dẫn số liệu của Cục Thống kê năm 2024 cho thấy thời gian sống khỏe mạnh trung bình của người Việt Nam là 65,4 tuổi; trong đó nam giới đạt 62,8 tuổi, thấp hơn nữ giới 5,2 tuổi. Tuổi thọ trung bình của nam giới cũng thấp hơn nữ đến 5 năm (72,3 so với 77,3 tuổi).
Số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới và Tổ chức Điều tra dân số Liên Hợp Quốc cho thấy chênh lệch tuổi thọ giữa nam và nữ trên thế giới dao động 5-10 năm và đang gia tăng tại một số nước. Cụ thể, ở Trung Quốc tuổi thọ nam thấp hơn nữ 5 năm; Mỹ thấp hơn 7 năm; Nga thấp hơn 10 năm.
Bà Vang dẫn một số nghiên cứu y học cho biết một trong những nguyên nhân là sự biến mất dần nhiễm sắc thể Y trong quần thể tế bào ở nam giới, đặc biệt sau 60 tuổi. Sự mất mát này làm tăng nguy cơ sẹo mô tim, suy tim và tử vong. Bà đề nghị ngành y tế nghiên cứu rõ thực trạng này tại Việt Nam.
Ngoài yếu tố sinh học, bà cho rằng nam giới thường ít chú ý chăm sóc bản thân, hút thuốc, uống rượu dài ngày, ăn nhanh, ít vận động hơn nữ. Họ thường thờ ơ với lời khuyên y tế, ngại đi khám dù hormone suy giảm sau tuổi 40 khiến cơ thể lão hóa nhanh hơn. Việc tự cho mình "mạnh khỏe" khiến nhiều nam giới bỏ lỡ thời điểm điều trị tốt nhất. Văn hóa dạy trẻ nam phải "chịu đựng", không bộc lộ cảm xúc cũng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất, tinh thần và tuổi thọ.
Đại biểu Tô Ái Vang phát biểu tại nghị trường. Ảnh: Hoàng Phong
Từ thực trạng trên, bà Vang đề nghị chương trình mục tiêu quốc gia bổ sung chỉ tiêu tăng thời gian sống khỏe mạnh ở nam giới. Trước mắt, đến năm 2030 cần nâng tuổi thọ của nam giới trung niên thêm 3 năm, đến 2035 tăng 5 năm; giảm tỷ lệ tử vong do bệnh không lây nhiễm của nam giới xuống 30% vào năm 2030 và 50% vào 2035.
Bà đề nghị chương trình có nội dung chăm sóc sức khỏe nam giới chuyên biệt, như chiến lược của Australia và Anh, nhằm giải quyết thách thức đặc thù, nâng cao hiệu quả phòng bệnh và chất lượng cuộc sống. Đại biểu cảnh báo nếu không có chính sách riêng, đến tuổi 70 đa số nam giới sẽ đối mặt sự suy giảm sức khỏe nghiêm trọng, gây thiếu hụt trụ cột gia đình, ảnh hưởng cân bằng giới và phát triển bền vững. "Đây còn là nguyên nhân dẫn tới sự cô đơn, bất bình đẳng của phụ nữ tuổi xế chiều", bà nói.
Đề xuất cơ chế đặc thù xây viện dưỡng lão
Đại biểu Trần Thị Hiền (đoàn Ninh Bình) bày tỏ lo ngại trước dự báo Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn dân số già năm 2036 và trở thành nước siêu già năm 2049, gây thách thức lớn cho ngân sách và nguồn lực xã hội.
Cả nước hiện có 46 cơ sở chăm sóc người cao tuổi. Chương trình mục tiêu đặt mục tiêu đến 2030 xây thêm 15 cơ sở và thêm 10 cơ sở trong 5 năm sau đó, nâng tổng số lên 60 cơ sở năm 2030 và 70 cơ sở năm 2035. Tuy nhiên, theo quy hoạch mạng lưới trợ giúp xã hội, đến năm 2030 Việt Nam cần tối thiểu 90 cơ sở chăm sóc người cao tuổi công lập và ngoài công lập. Bà Hiền cho rằng cần chính sách đột phá để xây thêm 30 cơ sở trong 5 năm tới.
Nữ đại biểu phân tích nhiều địa phương không có quỹ đất sạch, thuận tiện do cơ sở dưỡng lão chưa được xem là cơ sở y tế nên không được ưu đãi về đất đai, mặt bằng. Đầu tư viện dưỡng lão cần vốn lớn, thu hồi chậm; trang thiết bị như xe cấp cứu, phục hồi chức năng, giường y tế chuyên dụng đều tốn kém.
Vì vậy, bà đề nghị ưu đãi đặc thù về đất đai, thuê, tài chính cho cơ sở dưỡng lão có dịch vụ khám chữa bệnh, phục hồi chức năng và chăm sóc dài hạn. Đồng thời, đề nghị nghiên cứu thí điểm mô hình chăm sóc bán trú người cao tuổi để phù hợp điều kiện địa phương.
Vũ Tuân